دكتر حسين عبده تبريزي، مشاور وزير راه، مسكن و شهرسازي، استاد دانشگاه و تحليلگر مسائل اقتصادي در چهارمين جلسه هم انديشي صنعت سيمان كه 6 آبان ماه در محل انجمن صنفي كارفرمايان صنعت سيمان ايران برگزار شد، گفت: وقتي كه ه پيش­ بيني اقتصاددان­ هاي مختلف در يك سال گذشته را نگاه مي كنيم، پيش بيني نرخ رشد را براي سال 97، 7 درصد و موسسات مطالعات حدود 4 درصد نرخ رشد متصور شده بودند. همچنين ميزان تورم بودجه را 9 درصد پيش بيني كرده بودند. اما امروز در واقعيت و با توجه به اينكه 8 ماه از سال گذشته است، وضعيت متفاوتي را مي بينيم. نرخ رشد منفي و تورم بسيار بالا را شاهد هستيم.

عبده تبريزي گفت: اين اتفاق با اينكه عمدتا در حوزه سياست افتاده است، اما آثارش اقتصادي و مربوط به گذشته اقتصاد ايران بوده است. او گفت: خروج از برجام توسط آقاي ترامپ حركتي است كه اين جريان را آزاد كرد. به طور كلي مجبور هستيم، بگوييم در اين 7-6 سال چه اتفاق هايي افتاده است؟ هرچند كه بايد گفت: حتي دولت اگر از كل حاكميت 30 درصد قدرت داشته است، از آن استفاده درستي نكرده است.

عبده تبريزي متغير عمده در تورم كنوني ايجاد شده را نقدينگي دانست و گفت: متغيري كه عمده بوده است و امروز هم به نگراني نظام تبديل شده است و در فرمايشات عالي ترين مقامات كشور هم به آن اشاره شده است، بحث نقدينگي است. اين تحليل گر مسائل اقتصادي توضيح داد: نقدينگي از 475 به 1700 رسيده است و متناسب با اين رقم در بخش بيروني اقتصاد، كالا و خدمات توليد نشده است. او گفت: بنابراين تورم بزرگي در راه است. وقتي كاغذ زياد مي شود، اما جنس زياد نمي شود، بنابراين تعهد بانك مركزي به واحد ثابتي از جنس ، افزايش مي يابد.

مشاور وزير راه، مسكن و شهرسازي علت ايجاد نقدينگي را سودهاي موهوم بانك ها به سپرده ها دانست و توضيح داد: آن چيزي كه رقم 475 را به حدود 1700 رساند، سود موهومي بود كه توسط بانك به سپرده ها پرداخت شد. او گفت: حدود 7 سال، نظام بانكي، سودهايي پرداخت كرد كه اين سودها در توان پرداختش نبود و از طرفي در صنعت به هيچ وجه امكان ايجاد چنين سودهايي نبود.

عبده تبريزي گفت: بنابراين بخشي از صنعتگرهاي ما نقدينگي خود را به بانك بردند و سودهاي 32 د رصدي دريافت كردند. در حالي كه در صنعت حتي 16 درصد سود هم نصيبشان نمي شد! او گفت: اما از طرفي دارايي هايشان روشن نيست و اين معادله را تورم بزرگي مي تواند معنا ببخشد. زيرا قيمت دارايي هاي كم، بايد بالا برود تا با سپرده هاي بسيار زياد موجود در بانك ها متعادل شود. او گفت:  البته باز هم پيش بيني اين است كه اگر دولت بخواهد اين نظام بانكي را جمع كند، حدود دو برابر بودجه يا نصف سپرده ها بايد پول بدهد تا بتواند تعادل را برقرار كند. او گفت: موتوري كه نقدينگي را ايجاد كرده است، خلق سود موهوم توسط نظام بانكي بوده است.

عبده تبريزي توضيح داد: دولت آقاي روحاني در سال اول، نظم بودجه اي داشته است. اما در سال هاي بعدي اينگونه نبوده است. اتفاقاتي كه در بخش بيمه درماني افتاد، خرج جديدي دست دولت گذاشت. صندوق هاي بازنشستگي ، پرداخت زيان دو موسسه اعتباري و غيره سبب شد كه بودجه نظمي را كه در ابتدا داشت، از دست بدهد.

عبده تبريزي گفت: سرجمع حجم نقدينگي بزرگ به دو دليل خودش را نشان نداد، اول اينكه تقاضاي كل ضعيف بود و طبقه متوسط در طول دوره نهم، دهم و يازدهم بسيار تضعيف شد و دليل اصلي وجود بانك بدي است كه سود 27 درصد مي دهد.

او نتيجه گيري كرد: تا اينكه مي رسيم به نقطه اي كه يك ضربه زننده اي وجود دارد و آن خروج آقاي ترامپ از برجام است. بنابراين اثر سياسي در بخش واقعي اقتصاد بسيار موثر است. اينگونه مسائلي كه در بخش اقتصاد داشتيم به يكباره بروز كرد و قيمت ارز شروع به افزايش كرد.

او گفت: هدف اصلي آمريكايي از دخالت هايشان كه آثار خود را در اقتصاد گذاشته است و خيلي اقتصاد منتظر، 13 آبان نيست بلكه تاثيرهايش را تا حد زيادي گذاشته است. اما كاري كه مي خواهد بكند، مختل كردن توليد است. عبده تبريزي توضيح داد: وقتي كه شما ديگر نمي دانيد با چه قيمتي بخريد يا بفروشيد. حتي تجارت هم مختل خواهد شد. بنابراين صنعت ساختمان هم كه همه چيزش ملي است و در سطح ملي مشكلي براي آن نداريم، آسيب هايي در اين فرايند خواهد ديد و همه منتظر خواهند شد كه ببينند آينده چه خواهد شد. او گفت: بنابراين كاري كه آمريكايي ها خواهند كرد، متوقف كردن توليد است. توليد زماني متوقف مي شود كه تورم لجام گسيخته شود. الان تورم نقطه به نقطه ما بيش از 50 است و مي تواند تا 70 هم برسد. ولي اين نبايد تداوم داشته باشد و اگر به 100 برسد ديگر جمع كردن آن مشكل است. بنابراين بايد اين تورم را كنترل كرد. او گفت: اين به معناي ريختن در انبارها و جنس مردم را گرفتن نيست، اين باعث مي شود كه حمله به سوپرماركت ها از طرف مردم بيشتر شود.

راه حل ها

عبده تبريزي گفت: يكي از محورها اصلاح نظام بانكي است، بانك هايي كه اين وضعيت را دارند و زيان ده هستند و براي پرداخت حقوقشان هم از حساب بانك مركزي استفاده مي كنند، اگر متوقف شوند بهتر است. البته اين آثار سياسي دارد و بايد طوري عمل شود كه سپرده گذارها دچار نگراني نشود.

او ادامه داد: در كنار اصلاح سيستم ارز و حل كردن مسائل كسري بودجه بايد مسائل بانك ها و اصلاح نظام بانكي را نيز برطرف كند.

تبريزي ادامه داد: اين وضعيت آثاري در نظام بانكي دارد، تغييراتي در نرخ سود داشته داشت. بعيد است كه نرخ سود، كاهش يابد، اما بايد آرام شود. مشاور وزير راه ادامه داد: اگر تورم لجام گسيخته شود، همين توليد محدودي كه داريم نيز آسيب خواهد ديد و با مشكل روبرو خواهيم شد.

دكتر عبده تبريزي خطاب به صنعت سيمان گفت: مزيت بخش شما صادرات است. بنابراين صادرات در بخش شما بايد توسعه يابد. بايد بتوانيد كار و صادرات ايجاد كنيد. او گفت: يكي از مصائب بخش شما اين است كه نمي تواند از مزيت دلار ارزان استفاده كند. مشكل دوم صنعت سيمان نيز بحث ظرفيت اضافه است كه مانع افزايش قيمت سيمان شده است. اگر ظرفيت ها متوازن بود، قيمت ها نيز قطعا به اندازه بخش مسكن بايد افزايش مي يافت.

تبريزي به لزوم صادرات بخشي از ظرفيت توليدي تاكيد كرد و گفت: اگر عراق مي خواهد خودش بخش توليدي داشته باشد، بهتر است ظرفيت هاي اضافي امان را كه نرخ رشد چنداني ندارد، در اختيار آن ها قرار دهيم و به خاك آن ها انتقال دهيم.

عبده تبريزي گفت: اگر دوره تحريم طولاني شود، در 10 سال آينده نمي توان اميدوار به بودجه هاي عمراني شد، ما اگر همه چيز را درست مصرف كنيم، در 10 سال آينده در حوزه بودجه هاي عمراني نمي توانيم رقم زيادي هزينه كنيم.

او گفت: به نظر من صندوق توسعه ملي مي تواند وظيفه اش را براي مدتي تغيير دهد. آوردن كارخانه جديد چه فايده اي دارد. كارخانه هاي بسياري داريم كه سرمايه درگردش ندارند.

او به لزوم انتقال بخشي از ظرفيت هاي توليدي در كشور تاكيد كرد و گفت: بنابراين اگر هلدينگ داريم، بايد يك – دو كارخانه را به خارج از ايران و كشورهاي همسايه متقاضي انتقال دهيم. قطعا مي توانيم با قيمت هاي ارزاني در آن كشورها توليد كنيم.

عبده تبريزي در باره مصارف جديد از سيمان گفت: در حوزه كاركردهاي جديد براي سيمان هم نظير جاده هاي بتني بايد كار شود. در هر حوزه اي كه بتوانيم مقداري از اين ظرفيت را به كالاهاي ديگر بدهيم نيز بايد حركت كنيم و اقدام كنيم.

عبده تبريزي در خصوص روي آوري صنعت ساختمان سازي به سمت ساخت خانه هاي بتني گفت: در سال هاي آينده با توجه به افزايش قيمت فولاد، بخش بيشتري از ساختمان ها به سمت بتني خواهند رفت و از ساخت ساختمان هاي فلزي خارج خواهند شد. او همچنين گفت: بعد خانوار متغير عمده اي است كه مي تواند به نفع صنعت سيمان كار كند، زيرا با افزايش تعداد اعضاي خانوار، مردم به دنبال خريد خانه هاي جديد هستند. شايد اگر اشتغال بهتر بود، اين نرخ مي توانست بهتر عمل كند.

عبده تبريزي گفت: در سال 700 هزار خانه با احتساب خانه­هاي نيازمند به نوسازي نياز است. بنابراين ظرفيت ها مشابه متوسط 20 سال اخير از نظر مصرف مي تواند باشد و اين نرخ رشد قابل ملاحظه اي است و نزديك به نرخ ازدواج در سال است.

او ادامه داد: قيمت مسكن رشد كرده است كه مي تواند سبب رونق در بخش سرمايه گذاري باشد. در حالي كه بايد به دنبال رونق در بخش مصرفي باشيم و حجم معاملات در اين بخش پايين است. عبده تبريزي گفت: از نظر الگوي مصرف بيشترين متراژ به سمت واحد 70-60 متر است.

عبده تبريزي معتقد است كه پتانسيل زيادي در بخش بافت هاي فرسوده وجود ندارد كه بتوان از آن كسب سود با تعاريف جديد در ساخت و ساز كرد.