عوامل داخلي به دو گروه تقسيم مي شوند:
گروه اول عوامل سخت افزاري يا عواملي كه به آساني و در كوتاه مدت قابل تغيير نيستند. شامل: محصول، خدمت، تكنولوژي توليد، ماشين آلات، تجهيزات، مواد خام و انرژي
گروه دوم عوامل نرم افزاري يا عواملي كه تقريبا به آساني قابل تغيير مي باشند. شامل: افراد، روشهاي انجام كار، روشهاي مديريت
عوامل خارجي:
شامل سياستهاي دولت، شرايط سياسي، اجتماعي، اقتصادي جامعه، سياستهاي پولي و مالي، تغييرات فن آوري و تكنولوژيك و ...
عوامل موثر در رقابت پذيري و خلق ارزش براي مشتري
بازاريابي وتعيين خواسته ها و نيازهاي مشتري، طرحريزي و طراحي محصول بر اساس خواست بازاريابي، طرحريزي فرآيند و توليد محصول براساس خواست بازاريابي و فروش و خدمات پس از فروش كه در نهايت منجر به خلق ارزش براي مشتري ميشود. زير ساختهاي لازم براي فرآيندهاي فوق توسعه توانمنديهاي فناوري، عملياتي و بازاريابي در بنگاه اقتصادي است.
تعريف تحقيقات توسعه اي در بنگاه هاي اقتصادي
تحقيقات توسعه اي عبارت است از كليه فعاليت ها تحقيقاتي و مطالعاتي در بنگاههاي اقتصادي ، كه با هدف توليد رضايت بيشتر براي مشتريان در محيط كسب و كار و توسط محققين مربوطه (آشنا به محيط درون و بيرون بنگاه) انجام مي شود، به طوريكه نتيجه حاصل از اين اقدام توليد ارزش بيشتر براي مشتريان و بدنبال آن افزايش رقابت پذيري در بنگاه ها مورد نظر مي باشد.
R&D رحم توليد دانش در بنگاه هاي اقتصادي در دوران بازار محوري
واحد تحقيق و توسعه در بنگاه هاي اقتصادي همانند رحم در وجود مادران، وظيفه زايش و توليد دانش را در اين بنگاه ها بعهده دارد، به همين دليل در شرايطي كه بازار رقابتي مي شود و تصميم گيري دانش پايه ضروري مي شود، استقرار R&D در واحدهاي اقتصادي ضرورت مي يابد و سياست گزاران و برنامه ريزان اقتصادي وظيفه دارند از اين اقدام به عنوان يك اقدام اساسي و پايه اي حمايت نمايند.
نوآوري
تقريباً همه مسئولان طراز اول مؤسسه ها، پژوهشگران و مشاوران به اتفاق بر اين باورند كه اين تنها راهي است كه شركت ها مي توانند با همه چالش هايي كه با آنها روبه رو ميشوند، مقابله كنند. آنها بايد مبتكرو نوآور باشند بنابراين تحقيق و توسعه ضرورت نوآوري در بنگاه است تامين رضايت ذينفعان در شرايط غير رقابتي براي مديران آسان است زيرا در اين رابطه مدير دغدغه فروش ندارد و براحتي مي تواند شاخصهاي مورد نياز تمامي ذينفعان را تامين نموده و در نهايت تمامي هزينه ها را به قيمت تمام شده محصول بيفزايد . زيرا در شرايط غيررقابتي خريداران از اينكه به محصول دسترسي پيدا كردند خوشحال هستند . اما در شرايط رقابتي تامين رضايت همزمان همه ذينفعان بسيار سخت و مدير براي كسب اين موفقيت نيازمند به يك سازمان چابك و نوآوراست لذا مديريت علمي الزامي است .
يكي از كارهايي كه بنگاههاي اقتصادي بايد در نوآوري انجام دهند تنوع محصولات و توليد محصولات جديد ميباشد
ضرورت توسعه محصول
هر شركتي بايد به فكر توسعه محصولات جديد باشد. توليد كالاهاي جديد جايگزين به منظور تثبيت سطح فروش يا كسب بازارهاي جديد ضرورت دارد. مشتريان نيز خواهان كالاهاي جديد هستند و اگر شركتي در اين خصوص اهمال كند، مطمئنا رقبا اين كار را انجام خواهند داد.
طبقهبندي محصول جديد:
1- محصولات جديد براي جهان: اين گروه محصولاتي هستند كه به جهان عرضه شده و به بازار كاملا جديدي نياز دارند.
2- اصلاحات و تجديد نظر در كالاهاي فعلي: كالاهايي هستند كه جايگزين كالاهاي فعلي شركت مي شوند و از نظر عملكرد و كارايي بهتر از كالاهاي قبلي اند و نزد مشتريان از ذهنيت بهتري برخوردار هستند.
3- الحاقات به خطوط كالاهاي موجود: محصولات جديدي هستند كه كالا ها و خطوط توليد جا افتاده شركت را تكميل مي كنند (از نظر اندازه بسته بندي، رنگ و ويژگيهاي ديگر)
4- كاهش قيمت تمام شده: محصولاتي هستند كه همان عملكرد پيشين را با هزينه و قيمت فروش كمتر ارائه مي دهند ،يعني ارزشمند تر ميشوند.
5- محصولات با جايگاه جديد: محصولات موجودند كه به سوي بازارهاي جديد يا قسمت بازارهاي جديد نشانه رفته اند و جايگاه جديدي در ذهن مصرف كننده پيدا ميكنند
6- خطوط توليد محصول جديد: محصولات جديدي هستند كه شركت با ايجاد خطوط توليد جديد، براي مرتبه اول امكان عرضه آنها را به يك بازاري پيدا كرده و سعي ميكند در آن بازارجا افتاده شوند.
يكي از وظايف واحد تحقيق و توسعه مديريت فرآيند توسعه محصولات جديد ميباشد كه شامل مراحل زير است:
1- ايده يابي: فرآيند توسعه محصولات جديد با جستجو براي ايده آغاز مي شود. مديران عالي بايد كالاها و بازارهاي مورد توجه را تعريف و تعيين كنند، آنها بايد اهداف خود از كالاهاي جديد را نيز بيان دارند. ايشان همچنين وظيفه دارند، مقدار تلاشي را كه بايد صرف توليد كالاهاي جديد، اصلاح و بهبود كالاهاي موجود و توليد تقليدي از كالاهاي رقبا شود روشن كنند.ومدير R&Dبايد در اين خصوص پاسخگو باشد.
2- غربال كردن ايده ها: هر شركتي اگر خوب سازماندهي شود مي تواند به ايده هاي خوبي دست يابد. شركت بايد كاركنان خود را تشويق كند كه ايده هاي خود را ارائه كنند. اين ايده ها بايد هر هفته توسط كميته ايده ها مورد بررسي قرار گرفته و دسته بندي شوند. درصورت نياز براي بررسي ايده از تيم تخصصي استفاده شود.
3- مفهوم يابي و آزمون: ايده هاي جذاب بايد به مفاهيم قابل آزمون تبديل شوند.
4- تهيه خط مشي بازاريابي: طرح خط مشي بازاريابي از سه قسمت تشكيل شده است:- اندازه بازار هدف، ساختار و رفتار آن، - جايگاه برنامه ريزي شده كالا و استراتژي ورود به بازار، - فروش، سهم بازار و اهداف سودآوري مورد نظر در اولين سال هاي عرضه.
5- تجزيه و تحليل اقتصادي: در صورت دارا بودن توجيه اقتصادي و تحقق اهداف شركت، كالا مي تواند مرحله نمونه سازي را طي كند.
6- نمونه سازي: در صورتي كه مفهوم كالاي جديد از نظر اقتصادي توجيه پذير باشد، در واحد تحقيق و توسعه نمونه سازي مي شود تا به كالاي فيزيكي تبديل شود
7- آزمون بازار: پس از رضايتمندي مديريت از عملكرد كاربردي و رواني كالا، نوبت انتخاب نام تجاري كالا فرا مي رسد، بايد بسته بندي آن تعيين گردد و يك برنامه بازاريابي مقدماتي براي آن تنظيم شود
8- بهره برداري تجاري: شركت بايد دراين مرحله به آخرين نتايج مطالعه امكانسنجي توجه نمايد.
نتيجهگيري:
سازمانها در بازار رقابتي امروز نيازمند توليد دانش جديد در سازمان و استفاده از آن در سازمان بعنوان دانش سازماني هستند. سازمانها در عصر اطلاعات بايد نوآور باشند و بازاريابي محصولات خود را بخوبي انجام دهند. براي دستيابي به رقابتپذيري سازمانها بايد مديريت علمي داشته باشند و رويكرد سازماني از توليدگرايي به بازارگرايي تغيير يابد كه مهمترين وظيفه R&D توليد اطلاعات در سازمان است و سازمانهايي امروزه موفق هستند كه دانش حاصل از انجام تحقيق و توسعه مبناي تصميمگيري و اقدام مديران گردد.
پيشنهاد:
با توجه به اينكه استقرار R&D در واحدهاي اقتصادي يك ضرورت است پيشنهاد ميگردد مديران و سياست گزاران صنعت سيمان از اين اقدام به عنوان يك اقدام اساسي و پايه اي حمايت نمايند. و با اصل مشاركت در سازماندهي و ساختار واحدهاي R&D زمينه همكاري كليه كاركنان و ذينفعان صنعت سيمان را در فعاليت تحقيق و توسعه فراهم نمايند. نگرش مثبت و اميد به بهبود مستمر با تكيه بر توان خلاقيت و نوآوري همه كاركنان و ذينفعان از ويژگي هاي برجسته R&D به شمار مي رود.