در پديده وارونگي دما هواي سرد و آلوده به دليل سنگيني بيشتر در سطح پايين و هواي گرم در ارتفاع بالا قرار مي‌گيرد و به اين ترتيب جو حالت پايدار به خود گرفته و امكان تهويه هوا وجود ندارد. اما با افزايش آلودگي‌ و غلظت آلاينده‌ها اين پديده طبيعي به بلاي جان مردم تهران و برخي شهرهاي ديگر تبديل شده است.  بر اساس آخرين رتبه‌بندي آلودگي هوا، ايران رتبه سي و سوم را در ميان كشورهاي جهان به خود اختصاص داده است. هر چند ايران نسبت به 32 كشور آسيايي و آفريقايي ديگر در اين فهرست داراي كيفيت هواي بهتري است اما طبق تحقيقات انجام شده آلودگي هوا به‌عنوان چهارمين عامل مرگ زودرس در جهان، باعث مرگ زودرس 21 هزار ايراني در سال مي‌شود. در مورد معضل آلودگي هوا و علل و نتايج مرگ‌بار آن بسيار سخن رفته است. دود ناشي از كارخانجات و تردد شديد اتومبيل‌ها از عوامل اصلي آلودگي هواي تهران محسوب مي‌شوند. اما گويا اقدامات صورت گرفته از جمله افزايش محدوده اضطرار و طرح زوج و فرد علاج اين درد نبوده است.

گفته مي‌شود از ابتداي آبان ماه امسال حدود 400 نفر در اثر آلودگي هوا جان خود را از دست داده‌اند. چه اين آمار درست باشد چه نباشد، اما آنچه مشخص است آلودگي هوا و غلظت آلاينده ها در هوا از عوامل اصلي ابتلا به بيماري‌هاي تنفسي، قلبي و سرطان است. حتما اين چند سال نام ذرات معلق PM2.5 و PM10 و تاثير هولناك اين ذرات بر سلامتي انسان به گوشتان خورده است؛ ذراتي كه به اندازه‌اي ريز هستند كه مي‌توانند وارد خون و ريه انسان شوند. اما آيا مي‌توان مشكل آلودگي هوا را حل كرد؟ كشورهاي ديگر جهان مانند چين كه با آلودگي شديد دست و پنجه نرم مي‌كنند براي حل اين مشكل چه كرده‌اند؟

شايد در ميان راهكارهاي به كار رفته براي كاهش آلودگي نصب بزرگترين تصفيه‌كننده هواي جهان در پكن بيشتر از همه جالب‌توجه باشد. اين برج مي‌تواند در پارك‌هاي شهرهاي بزرگ چين نصب شود هواي آلوده را جذب و هواي پاك توليد كند. اين تصفيه‌كننده را هنرمندي آلماني به نام دان روزگارد (Daan Roosegaarde) پس از اينكه در سال 2014 به چين سفر كرد، اختراع كرده است. آلودگي عظيم در چين او را بر آن داشت تا دست به اختراع چنين سازه‌اي بزند. او مي‌گويد اين فناوري محيط اطراف را تا 75 درصد تميزتر مي‌كند. روزگارد در اكتبر امسال با همكاري دانشگاه صنعتي دلفت هلند و يك شركت فعال در زمينه فناوري نانو در اين كشور، از اين برج تصفيه هوا رونمايي كرد. ارتفاع اين سازه 7 متر عنوان شد. شهرهاي آلوده‌اي چون مكزيكوسيتي و هندوستان نيز جزو شهرهايي هستند كه روزگارد به‌عنوان مقصد بعدي خود انتخاب كرده است آيا نمي شود چنينسازه اي را در تهران بكار گرفت؟

اين سازه چگونه كار مي‌كند؟

در فضاي داخلي اين سازه 45 پلاك با بدنه نقره و ضدآب و آفتاب وجود دارد. اين پلاك‌ها با استفاده از فناوري يوني، ذرات كوچك و معلق آلودگي، PM2.5 و PM10 را جذب مي‌كند و در عوض هواي پاك در محيط اطراف خود منتشر مي‌كند. گفته مي‌‌شود اين برج هفت متري مي‌تواند با مصرف 1400 وات برق، هر ساعت حدود 30 هزار متر مكعب هوا را تميز كند.

چه بر سر آلودگي‌هاي جمع‌آوري‌شده مي‌آيد؟

جالب است بدانيد كه به منظور ملموس كردن مشكل آلودگي، اين تيم مي‌خواهد ذرات آلوده جمع‌آوري شده را به زيورآلات تبديل كند، هر مكعب شامل كربن فشرده از 1000 متر مكعب هوا است. روند شكل‌گيري اين زيورآلات مشابه روند شكل‌گيري الماس‌ است. در واقع آلودگي‌هاي جمع‌آوري شده كه معمولا از جنس كربن هستند، فشرده مي‌شوند و در فروشگاهي در نزديكي اين برج به فروش مي‌رسند تا نياز به اقدام براي آلودگي هوا و سلامت عمومي را به مردم يادآور شوند. در واقع اين زيورآلات يادآور خطرات سبك زندگي صنعتي‌شده در دنياي مدرن امروز است.  چين پيشتر نيز براي رفع آلودگي هوا از تفنگ‌هاي ويژه‌اي استفاده كرده است. اين تفنگ‌ها با ابعاد 100 در 100 و ارتفاع 60 متر، با ايجاد مه، هوا را از دود و آلودگي پاك مي‌كنند. البته اين راهكار براي پاك كردن حجم بالاي آلودگي در كلان‌شهري چون پكن كافي نيست.